Sedef Hastalığı (Psoriazis)
Sedef Hastalığı Nedir?
Sedef hastalığı toplumda sık görülen, alevlenmeler ve iyileşmeler ile seyreden bir hastalıktır. Genellikle keskin sınırlı, üzerinde hastalığa ismini veren sedef (gümüş) renginde kepeklenmeler bulunan kızarıklıklar şeklinde görülür. Dünya genelinde yaygın olarak görülür. Her 100 kişiden bir veya iki kişide ortaya çıkar. Erkek ve kadınlarda eşit sıklıktadır ve genellikle 15-30 yaşlarında başlar.
Sedef Hastalığı Neden Oluşur?
Neden kesin olarak bilinmemektedir; bağışıklık sistemi, genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Hastalığı başlatabilen ve alevlendirebilen çevresel faktörler şunlardır;
• Boğaz enfeksiyonları,
• İlaçlar (kortizon, lityum, bazı tansiyon ilaçları, aspirin vb),
• Aşırı alkol alımı,
• Sigara,
• Kaşıma, keselenme, güneş yanığı,
• Stres.
Sedef Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın belirtileri klinik tipine göre değişmektedir.
1. Psoriazis vulgaris
En sık görülen sedef hastalığı kliniğidir (% 80). Tipik belirtileri oval veya yuvarlak, gümüş renginde pullanmalarla kaplı, deriden kabarık kızarıklıklardır. Diz, dirsek, saçlı deri ve kuyruk sokumuna sık yerleşir. Bazen koltuk altı, kasık, meme altı, kalçaların arası, diz arkası, dirsek iç yüzü ve boyun gibi kıvrım yerlerine de yerleşebilir. Avuçlar ve ayak tabanında da görülebilir.
2. Guttat psoriazis
Gövde üst yarısında, kol ve bacaklarda, yağmur damlasına benzer, küçük, yuvarlak, pembe-kırmızı, kepekli kabarıklıklar görülür. Çocuklarda ve ergenlerde sıktır. Genellikle boğaz enfeksiyonunu izleyerek ortaya çıkar ve birkaç hafta veya ay içinde geriler.
3. Eritrodermik psoriazis
Hastalığın vücudun % 90’ından fazlasını kaplamasıdır. İlaç, güneş ışığı, travma, enfeksiyon gibi tetikleyici faktörlerin etkisiyle hastalık yaygınlaşabilmektedir. Tedavisi hastanede uygulanmalıdır.
4. Püstüler psoriazis
Kırmızı zeminde, irinli sivilceler bulunur. Tipik sedef hastalığı plakları üzerinde veya sağlam görünümlü deride ortaya çıkar. Tüm vücutta yaygın görülebilir veya sadece avuçlar ve ayak tabanlarına yerleşim gösterir.
5. Eklemlerin sedef hastalığı
Her 10 hastadan 2’sinde ve 40’lı yaşlarda ortaya çıkar. En sık parmak ve bel eklemleri tutulur. Sabah tutukluğu veya uzun süre oturma, ayakta kalma ile gelişen tutukluk, el veya ayak parmaklarında şişlik (“sosis parmak” görünümü) gibi belirtilere neden olur. Eklem tutulumunda, tırnak tutulumu da sıktır. Genellikle hastalığa ait deri belirtileri eşlik eder.
6. Psoriaziste tırnak değişiklikleri
Hastaların yaklaşık yarısında tırnaklar etkilenir. Tırnak yüzeyinde toplu iğne başı büyüklüğünde çukurcuklar, tırnağın yatağından ayrılması, tırnak altında sarımsı renklenme (yağ lekesi görünümü), tırnağın bir bölümünün kaybı ve tırnağın serbest bölümünün altındaki deride kalınlaşma sık görülen değişikliklerdir.
Sedef Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?
Tanı klinik bulgularla konabilir. Nadiren deri biyopsisi gerekebilir.
Sedef Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Hastalığın kesin tedavisi bulunmamaktadır. Ancak hastalık dönemlerinde uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir ve uzun süreli iyilik sağlanabilir. Tedavide hekim, hasta ve hasta yakınları işbirliği içinde olmalıdır. Hastalığı alevlendirebilecek ilaçlar ve davranışlardan (kaşıma, banyoda liflenme, kese, vb.) kaçınılmalıdır.
Sınırlı tutulumlu sedef hastalığında öncelikle yerel tedaviler seçilmektedir (deri yüzeyindeki kepekleri uzaklaştıran ilaçlar, kortizonlu ilaçlar, antralin, kalsipotriol, kalsinörin inhibitörleri). Dirençli, yaygın hastalıkta metotreksat, siklosporin-A, asitretin ve fototerapi kullanılır. Bunlara yanıt yoksa biyolojik ajanlar (adalimumab, etanersept, infliksimab, ustekinumab vb.) seçilebilir.
Sedef Hastalığı Bulaşıcı mıdır?
Hastalık bulaşıcı değildir.
